Σύσσωμη η διεθνής κοινότητα δεσμεύτηκε στο Παρίσι να βάλει ένα επίσημο όριο στην απειλητική άνοδο της θερμοκρασίας μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα -έναν στόχο που θα απαιτήσει μείωση των εκπομπών άνθρακα στα επίπεδα που μπορεί να απορροφήσει η φύση. Πρόκειται όμως για μια συμφωνία σε εθελοντική βάση και πάντως μόνο στα χαρτιά, που προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ το 2020.

Ολόκληρη η αίθουσα όπου πραγματοποιούνταν οι διαπραγματεύσεις στο Λε Μπουρζέ, λίγο έξω από το Παρίσι, συγκλονίστηκε από το χειροκρότημα όταν ο Λορέν Φαμπιούς, γάλλος υπουργός Εξωτερικών και προεδρεύων της Συνόδου, ανακοίνωσε βουρκωμένος ότι η συμφωνία υπεγράφη. Ήταν η στιγμή που η Κριστιάνα Φιγκέρες, επικεφαλής της υπηρεσίας του ΟΗΕ για το κλίμα, έκλαψε από τη συγκίνηση για την επιτυχία, έπειτα από δύο εβδομάδες περίπλοκων διαπραγματεύσεων.

Αν και δεν έχει τη δεσμευτική ισχύ μιας Διεθνούς Συνθήκης, όπως αυτή ορίζεται από το διεθνές δίκαιο, η Συμφωνία του Παρισιού προβλέπει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να συγκρατήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας μέχρι το 2100 «αρκετά κάτω» από τους 2,0 βαθμούς Κελσίου, και να «προσπαθήσουν να την περιορίσουν» ακόμα περισσότερο, στον 1,5 βαθμό.

Ήδη, ο πλανήτης είναι περίπου 1,0 βαθμό Κελσίου θερμότερος σε σχέση με τη μέση επιφανειακή θερμοκρασία πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση.

H συμφωνία στο Παρίσι, ανεξάρτητα από την τύχη που τελικά θα έχει, έρχεται στο τέλος της θερμότερης χρονιάς που έχει καταγραφεί ποτέ, με το 2016 να προβλέπεται ότι θα καταρρίψει και πάλι το ρεκόρ.

Το θετικό όμως είναι ότι το 2014 οι εκπομπές άνθρακα έδειξαν για πρώτη φορά να σταθεροποιούνται

Οι διαφωνίες που εξακολουθούν να υφίστανται, σχεδόν στο σύνολό τους συνδέονται κυρίως με τις μελλοντικές υποχρεώσεις και δεσμεύσεις των πλούσιων και των φτωχών χωρών, αλλά και εκείνων που δεν εμπίπτουν σε καμιά από τις δύο μεγάλες κατηγορίες.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η στάση της Κίνας, η οποία προβάλει την απαίτηση της για μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για όλους

Ένθουσιασμός και συγκίνηση για μια συμφωνία πραγματικά πλανητικών διαστάσεων   (Φωτογραφία:  Associated Press )

Ωστόσο η Ινδία και άλλες χώρες είναι κατηγορηματικά αντίθετες με αυτό το ενδεχόμενο και επισημαίνουν ότι οι ανεπτυγμένες χώρες -ΗΠΑ, Καναδάς, Ευρώπη, Ιαπωνία, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία- θα πρέπει να αναλάβουν τις ιστορικές τους ευθύνες.

Μια ισορροπία που αναζητείται στην προκειμένη περίπτωση ως αντάλλαγμα είναι οι αναπτυσσόμενες χώρες να δεχτούν να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειες για τον περιορισμό των εκπομπών και να προωθήσουν αυστηρότερους κανόνες για τον τρόπο μέτρησης και μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.\

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο όμως από μόνο του ισοδυναμεί με ομολογία ενοχής η ανάληψη του μεγαλύτερου μέρους της ευθύνης και η εκκρεμότητα απλώς συντηρείται .

Το κείμενο που τελικά συμφωνήθηκε στο Παρίσι , μεταξύ άλλων αναφέρει ότι:

• Οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα θα πρέπει να αρχίσουν να μειώνονται το ταχύτερο δυνατό
• Στο δεύτερο μισό του αιώνα οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να μειωθούν στα επίπεδα που μπορούν να απορροφούν τα δάση, έτσι ώστε να επιτευχθεί μια ισορροπία μηδενικών καθαρών εκπομπών.
• Όλες οι χώρες θα εγγραφούν σε κοινό σύστημα αναφοράς, παρακολούθησης και επιβεβαίωσης των εκπομπών
• Από το 2020 οι ανεπτυγμένες χώρες θα προσφέρουν βοήθεια 100 δισ. δολαρίων το χρόνο προκειμένου να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να στραφούν σε καθαρές πηγές ενέργειας και να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές που φέρνει η κλιματική αλλαγή, με την υπόσχεση ότι το κονδύλι αυτό θα αυξηθεί στο μέλλον.
• Δεν υπάρχει πάντως πρόβλεψη για οικονομική αποζημίωση των χωρών που πλήττονται από φυσικές καταστροφές λόγω ανόδου της θερμοκρασίας.

Προκειμένου να ενεργοποιηθεί, η συμφωνία θα πρέπει να επικυρωθεί από τις κυβερνήσεις τουλάχιστον 55 χωρών, στις οποίες πρέπει να αντιστοιχεί τουλάχιστον το 55% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι οι εθελοντικές δεσμεύσεις για τις εκπομπές που είχαν παρουσιαστεί από 186 χώρες ενόψει της Συνόδου δεν επαρκούν για το στόχο των 2 βαθμών, κάτι που δείχνει να βρίσκεται σε διαφωνία με το συμφωνημένο στόχο της συνόδου.

Βασικό ζήτημα στη Σύνοδο ήταν και ο μηχανισμός που θα αντιμετωπίσει τις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι αναπτυσσόμενες χώρες πίεσαν για ρητή αναφορά σε μηχανισμό «απωλειών και ζημιών». Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες απέρριψαν την απαίτηση και η τελική συμφωνία περιλαμβάνει ξεχωριστή, μη δεσμευτική διάταξη, που προβλέπει ότι ο μηχανισμός αυτός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διεκδίκηση αποζημιώσεων από φυσικές καταστροφές που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή.

Ευάλωτες χώρες χαμηλού υψομέτρου, όπως ορισμένα νησιά του Ειρηνικού, υποστήριξαν ότι ο στόχος των 2 βαθμών δεν επαρκεί για να προστατευτεί η επιβίωσή τους καθώς η στάθμη των θαλασσών ανεβαίνει.

Η Σαουδική Αραβία, μια χώρα που βασίστηκε στο πετρέλαιο, πρωτοστάτησε στην προσπάθεια να εξαλειφθεί από το κείμενο της συμφωνίας κάθε αναφορά στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων (decarbonization) κάποια στιγμή στο δεύτερο μισό του αιώνα.

Η Κίνα και η Ινδία, οι οποίες βασίζονται στον λιθάνθρακα για την οικονομική ανάπτυξη και την ηλεκτροδότηση του πληθυσμού τους, επίσης αρνήθηκαν να ορίσουν ημερομηνία για την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων. Αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση, δίστασε να υιοθετήσει τον όρο decarbonization λόγω της Πολωνίας, της οποίας η οικονομία εξαρτάται από το κάρβουνο.

Η συμφωνία διατηρεί τον διαχωρισμό ανάμεσα στις φτωχές χώρες, όπως αυτές ορίστηκαν από Συνθήκη του 1992. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες υποστήριξαν ότι πολλές «αναπτυσσόμενες» χώρες, όπως η Σιγκαπούρη και η Νότιος Κορέα, έχουν έκτοτε γίνει πλούσιες, και επομένως πρέπει να κάνουν περισσότερα. Το τελικό κείμενο ζητά από τις χώρες αυτές να βοηθήσουν οικονομικά αλλά σε εθελοντική βάση.

Σε περίπτωση που διεθνής κοινότητα αποτύχει να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα, η ανθρωπότητα θα έρθει αντιμέτωπη με πρωτοφανείς ξηρασίες, φονικούς καύσωνες, μαζικές εξαφανίσεις ειδών και εκτοπισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων από τις ακτές λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Κάθε απόκλιση από το στόχο των 2 βαθμών θα έχει συνέπειες πλανητικής κλίμακας -αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η διαφορά θερμοκρασίας σε σχέση με την τελευταία εποχή των παγετώνων είναι μόλις 5 βαθμούς.

Τα 11 αγκάθια

Υπάρχουν και 11 χώρες που απέφυγαν η δεν θέλησαν οι κυβερνήσεις τους να καταθέσουν εθελοντικές δεσμεύσεις Προτεινόμενες Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (IND για μειώσεις εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Από τις 195 χώρες που πήραν μέρος στη Διεθνή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι κατέθεσαν μόνο οι 184

—Νικαράγουα και Βενεζουέλα

Τα δύο κράτη-μέλη της Μπολιβαριανής Συμμαχίας για τους λαούς της Αμερικής (Alba) δεν απέστειλαν εθελοντικές δεσμεύσεις στους διοργανωτές του COP21 σε αντίθεση με τη Βολιβία.

Όπως ανέφερε ο Πωλ Όκιστ, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Νικαράγουας «τα βιομηχανικά κράτη είναι υπεύθυνα για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την απορρύθμιση του Κλίματος. Αυτά είναι λοιπόν που πρέπει να αναγνωρίσουν και να αποκαταστήσουν τα δικαιώματα του πλανήτη και των ανθρώπων που τον κατοικούν».

Εντούτοις η Βενεζουέλα κατέχει ίσως τα μεγαλύτερα αποθέματα αργού πετρελαίου στον πλανήτη.

—Παναμάς

Παρόλο που , κατά την πρώτη μέρα της διάσκεψης ο πρόεδρος, Χουάν Κάρλος Βαρέλα κατήγγειλε «την απώλεια εκατομμυρίων ανθρώπινων ζωών στη Λατινική Αμερική, την καταστροφή των οικοσυστημάτων και τον κίνδυνο που ενσκήπτει για τη λειτουργία της Διώρυγας του Παναμά» η χώρα του δεν κατέθεσε εθελοντικές δεσμεύσεις για τους ρύπους.

—Ανατολικό Τιμόρ

Η ασιατική χώρα με έκταση 15.000 τετρ. χιλιομέτρων, μια από τις φτωχότερες της Ασίας, δεν ανταποκρίθηκε στην έκκληση για κατάθεση εθελοντικών δεσμεύσεων

—Νεπάλ

Ανάλογη στάση τηρεί και το Νεπάλ. Σύμφωνα όμως με την οργάνωση Climate Action Tracker, οι εκπομπές ρύπων του Νεπάλ αντιστοιχούν στο 0,1% του συνόλου και στο «κανονικό» σενάριο θα σημειώσουν αύξηση 62% από σήμερα μέχρι το 2030 με έτος βάσης το 2010.

—Τόνγκα

Την ίδια στάση ακολουθεί και Το Βασίλειο των Τόνγκα νησιωτικό κράτος στο νότιο Ειρηνικό, που δεν κατέθεσε εθελοντικές δεσμεύσεις για το Κλίμα.

—Λιβύη και Συρία

Εκτός από τις αιματηρές συνέπειες των πολεμικών συγκρούσεων και του εμφυλίου,οι δύο αυτές αραβικές χώρες αντιμετωπίζουν σοβαρότερα προβλήματα από την Κλιματική Αλλαγή. Πάντως η Συρία είχε στείλει τριμελή αντιπροσωπεία στην COP21 και η Λιβύη οκτώ εκπροσώπους.

—Βόρεια Κορέα

Η Βόρεια Κορέα επίσης δεν κατέθεσε δεσμεύσεις. . Στο Παρίσι όμως πήραν μέρος ότι οκτώ αντιπρόσωποι της, ως απλοί παρατηρητές.

—Άγιος Χριστόφορος και Νέβις (Saint Kitts and Nevis)

Το μικρό αρχιπέλαγος των δύο νησιών με συνολική έκταση 261 τετρ. χιλιομέτρων βρίσκεται στη θάλασσα της Καραϊβικής βόρεια της Βενεζουέλας. Δεν έχει καταθέσει στοιχεία για το Κλίμα αό το 2001

—Ουζμπεκιστάν

Όπως και κάθε άλλη χώρα που δεν ανήκει στην ομάδα των πλέον βιομηχανικών χωρών, το Ουζμπεκιστάν δεν υποχρεούται να δίνει αναφορά σε ετήσια βάση. Τελευταία φορά που παρουσίασε κάποια έκθεση ήταν με βάση «εκτιμήσεις και στοιχεία από τρίτους ενδιάμεσους».

Πηγή: In.gr–Ap– Γαλλικό Πρακτoρείο –Econews